اسلام به‌عنوان مکتب نجات‌ دهنده و تعالی‌بخش انسان‌ها کرامت ویژه ای برای همه و از جمله کارگران قائل است که با هیچ ارزش مادی قابل مقایسه نیست. پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله و سلّم که انسان کامل و سرآمد همه انبیا است، متواضعانه کف دست کارگر را می بوسد! هنگام بازگشت پیامبر (ص) از جنگ تبوک « سعد انصاری» به استقبال ایشان آمد و دستان پیامبر را در دستان خود گرفت. پیامبر اکرم (ص) متوجه خشکی دستان او شد. به همین دلیل از علت زبری و ترکهای کف دست سعد انصاری پرسید . سعد گفت: با ریسمان و بیل کار می کنم تا مخارج خانواده ام را تأمین کنم. حضرت رسول صلی الله علیه و اله وسلّم کف دست وی را بوسید و فرمود: "این دستی است که آتش جهنم آن را نمی سوزاند". این سخن ارزشمند و حرکت زیبا، نهایت احترام و ادبی را می رساند که اسلام برای کارگر قائل است.
.............
اسلام طبقه کارگر را با بهترین و شریف ترین صفات ستوده است. این دین آسمانی به کاری که با انگیزه کسب درآمد حلال برای اداره آبرومندانه زندگی همراه باشد، اجر و ثواب جهاد در راه خدا می دهد و به کارگر "مجاهد فی سبیل الله" لقب داده است. در این باره از امام صادق علیه السلام روایت شده است که: " کسی که برای تهیه معاش خانواده اش ، از فضل الهی روزی می جوید، برای او پاداشی بزرگ تر از پاداش مجاهد در راه خدا است." همچنین قائل شدن اجر شهید برای کسی که در راه کسب معاش حلال خود و خانواده‌اش کشته شود، حاکی از جایگاه رفیع کار و تلاش در اسلام می باشد.
..............
یکی از تأکیدات مهم اسلام و پیشوایان الهی به انسان‌ها، این است که در هیچ برهه ای از زمان در زندگی خود، دست از کار و تلاش برندارند و در عرصه‌های مختلف زندگی - که بخشی از آن، تلاش برای تأمین نیازهای اقتصادی و معیشتی است - به صورت جدی و مستمر کوشش نمایند. بیان نورانی حضرت رسول اکرم (ص) به خوبی روشن کننده میزان سعی مسلمان در زندگی خود است . ایشان می فرمایند : " اگر خوشه یا نهالی در دست تو است و قیامت هم در آستانة برپایی است، و لحظه ای نمانده تا بمیری، این نهال را بکار و بمیر".
تمام رهبران الهی ، انبیا و اولیای دین اسلام، کار می کردند و خود را کارگر می دانستند. در سیره بزرگان دین اسلام ، سخت کوشی و کار و تلاش ، فراوان به چشم می خورد. ایشان نه تنها خود اهل کار و کوشش بودند ، بلکه دیگران را نیز به این شیوه ترغیب می کردند. در روایتی از زندگی پیامبر آمده است که ایشان هنگام ساخت مسجد قبا، دوشادوش مسلمانان به کار و فعالیت مشغول بودند و همراه آنان سنگ های کوچک و بزرگ را حمل می کردند و به محل ساخت مسجد می بردند . هرگاه یکی از اصحاب نزد ایشان می آمد و درخواست می کرد که به جای رسول خدا (ص) کار کند ، آن حضرت اجازه نمی داد و می فرمود " تو برو و سنگ دیگری بردار. "
..............
نگاه اسلام به کار و حقوق کارگر و کارفرما بسیار جامع است، چنانکه هیچ قانون کاری را نمی توان یافت که به اندازه قانون اسلام به کارگر بها داده باشد و از حقوق متقابل کارگر و کارفرما حمایت کند. در معارف و احکام اسلامی، حقوقی برای کارگران معین شده و نسبت به اجرای دقیق آن ها تاکید بسیار شده است، تا جایی که امام سجاد (ع) در رساله حقوق خود می فرمایند: «حق زیردستان بر تو آن است که بدانی ضعف آن ها و قدرت تو (از نظر مالی، بدنی و فکری) دلیل تسلط تو بر آنها شده است. پس باید با آنها به عدالت رفتار کنی و مانند پدری مهربان برای آنها باشی، از نادانی و اشتباه آنها درگذری و در عقوبت آنان تعجیل نکنی و بر این کارفرمایی که خدا به تو داده است سپاسگزار باشی.»
..............
کار و تلاش، یکی از عوامل مهم در توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع است. اصولاً کار، عرصه‌ی نمایش قدرت واقعی ملتها است. هر قدر ملتی در وادی کار و تلاش کوشاتر باشد، دستیابی به افق‌های مطلوب و توسعه بیشتر برای آن ملت فراهم تر است. از این رو است که اسلام توصیه می‌کند انسان‌ها فرصت‌ها را غنیمت شمارند و از کار و تلاش غفلت نورزند. حضرت علی علیه السلام در بیانی دلنشین می فرماید : " تلاشگران به رشد و پیشرفت دست می یابند نه خردمندان بیکار". بنابراین جامعه ای به رشد و بالندگی می رسد که نخبگان و خردمندان آن با جدیت تلاش کنند، چرا که دانسته های علمی ، در میدان عمل نتیجه می دهد و بدون تلاش و پشتکار سودی نمی بخشد.
...............
کار و تلاش در سلامت جسمی و روانی انسان نقش به ‌سزایی دارد. کار گوهر ذاتی انسان را می‌نمایاند، و آن‌ کسی که با کار بیگانه است در واقع با فرهنگ دین ناآشنا است . فرهنگ دین فرهنگ شور و نشاط و تلاش است. انسان متدین در هر شرایطی کار و تلاش را رها نمی‌سازد و آن را مایه عزت و کرامت خود می‌داند و بیکاری عمدی را خطای بزرگ و سبب بی‌ثمر شدن زندگی خود می‌پندارد. حضرت علی علیه السلام همگان را به تلاش و کوشش فرا می خواند و می فرماید:" بر شما باد تلاش و کوشش، چرا که حق جز با تلاش به دست نمی آید". بیکاری و عدم فعالیت، مشکلات فراوانی برای انسان ایجاد می کند. کاهش درآمد، نه فقط فرد و خانواده اش ، بلکه کل جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد. در جامعه ای که نرخ بیکاری بالا است، واسطه گری و مشاغل کاذب، افزایش پیدا می کند. در این حالت جامعه به شدت آسیب‌پذیر می‌شود و انواع فسادها در آن رواج می‌یابد. اصولا بیکار بودن و فراغت کامل مایه خستگى، کم شدن نشاط، تنبلى و فرسودگى، و در بسیارى از مواقع زمینه ساز فساد و تباهى و انواع گناهان است. به همین دلیل قرآن مجید ارزش انسان را در گرو سعى و کوشش و تلاش و فعالیت او شمرده است ، و بهره او را از زندگى به میزان سعى و تلاشش مى داند. اسلام کوشش برای کسب روزی و خدمت به جامعه و رشد آن را از برترین اقسام عبادت به شمار آورده است . قرآن جهاد کننده در راه خدا و کسی را که برای کسب روزی حلال و فعالیت اقتصادی می‌کوشد، مساوی دانسته است و در قسمتی از آخرین آیه سوره مزمل می فرماید : « ... وَ آخَرُونَ یَضْرِبُونَ فِی الْأَرْضِ یَبْتَغُونَ مِن فَضْلِ اللَّهِ وَآخَرُونَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللهِ ... : برخی از شما برای تجارت و کسب درآمد به سفر می‌روند و از کرم خدا روزی می‌طلبند و برخی دیگر به جهاد در راه خدا می‌پردازند . »
...............
گرایش به عزت نفس، یکی از تمایلات ارزشمند انسانی است که با فطرت انسانها درآمیخته است. آدمی به طور طبیعی به عزت و شرافت تمایل دارد و از فرومایگی و حقارت گریزان است . انسان در سایه کار به عزت نفس نایل می شود. امام صادق (ع) فرمود : « حفظ عزت یعنی صبحگاهان برای کسب و کار رفتن و نفس خود را گرامی داشتن. » پیامبر و اهل بیت آن حضرت که خود عزتمندترین انسانها بوده اند، همواره به کار و فعالیت اشتغال داشتند. این بزرگان با تاکید بر ارزش والای عزت و شرافت، به پیروان خود اجازه نداده اند که خود را با بیکاری، خوار و حقیر سازند. امام صادق علیه السلام در این باره می فرماید: " خداوند به مسلمان چنین اختیاری نداده است که خود را خوار و ذلیل کند. " بنابراین کار و عمل در اسلام بسیار محترم و مورد تکریم است. وقتی به اصل کار و زحمت توجه می‏ کنیم می‏ بینیم که نتیجه کار تنها خلاصی از فقر و گرسنگی نیست، بلکه چندین فایده دیگر هم به دنبال دارد، از آن جمله اینکه کار بر عزت و شخصیت انسان می‏ افزاید و او را در نظرش‏ محترم می‏ نماید، یعنی حس احترام و اعتماد به نفس در او ایجاد می‏ کند و بدیهی است که هر چیزی که باعث محترم شدن شخصیت انسان‏ در نظر خودش و دیگران باشد، محترم و شایسته تکریم و تعظیم است. بنابراین در اندیشه اسلامی یکی از مهم‌ترین عوامل تحقق کرامت و عزت نفس انسان، کار و تلاش است.
.................
شنوندگان محترم سخن خود را با جمله ای از امام خمینی (ره) رهبر فقید جمهوری اسلامی ایران به پایان می بریم که فرمودند : " کارگران از ارزشمندترین طبقه و سودمندترین گروه ها در جامعه‏ ها هستند. چرخ عظیم جوامع بشرى با دست تواناى کارگران در حرکت و چرخش است. حیات یک ملت مرهون کار و کارگر است."